ارزیابی جدایه های bacillus در کنترل بیولوژیکی پوسیدگی سفید ریشۀ سیر ناشی از قارچ sclerotium cepivorum در شرایط آزمایشگاه و گلخانه

بیماری پوسیدگی سفید ریشۀ سیر با عامل sclerotium cepivorum یکی از بیماری های مهم سیر در استان همدان است. در این تحقیق، بعد از جداسازی بیمارگر از گیاهان آلوده، با آزمون اثبات بیماری زایی مناسب ترین جدایه برای مطالعات آزمایشگاهی و گلخانه ای انتخاب گردید. 175 جدایه باکتری از خاک و منطقۀ ریزوسفر گیاه سیر در مزارع شهرستان همدان جداسازی و خالص سازی شد. توانایی جدایه ها در مقابل بیمارگر بر اساس تشکیل هالۀ بازدارندگی در آزمون چهارنقطه ای و کشت متقابل ارزیابی شد. ده جدایه که هالۀ بازدارندگی بیشتری ایجاد کردند، به عنوان جدایۀ برتر برای مطالعات بیشتر انتخاب شدند. مطالعات روی جدایه های انتخاب شده نشان داد که همۀ آنها متعلق به جنس باسیلوس هستند. مکانیسم تأثیر جدایه های باکتری از نظر تولید پروتئاز، ترکیبات فرار ضدقارچی، ترکیبات خارج سلولی و سیانید هیدروژن روی رشد بیمارگر در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. تمامی جدایه ها، ترکیبات فرار و ترکیبات خارج سلولی تولید و باعث کاهش رشد بیمارگر با تأثیر متفاوت شدند. جدایه های b9، b21 و b12 تولید پروتئاز کردند، اما هیچ کدام از جدایه ها تولید سیانید هیدروژن نکردند. تأثیر جدایه ها بر بیمارگر در شرایط گلخانه با دو روش آغشته سازی خاک و آغشته سازی سیرچه ها ارزیابی شد. نتایج گلخانه ای نشان داد که تمام جدایه ها موجب کاهش بیماری شدند. جدایه های  b12, b21, b3, b20و b93 در مقایسه با شاهد در هر دو روش بیشتر از بقیه (بیش از 73 درصد) به طور معنا داری باعث کاهش بیماری شدند. جدایه های b3 و b21 بیشترین تأثیر را بر کاهش بیماری داشتند (3/83-73 درصد). همچنین تأثیر جدایه های باکتری بر رشد اندام های گیاه سیر متفاوت بود و بین آنها در سطح یک درصد (p ≤ 0.01) تفاوت معنا دار وجود داشت.